W 1929 r. powstało w Kartuzach Zrzeszenie Regionalne Kaszubów (ZRK). Inicjatorami powołania tej organizacji byli młodzi nauczyciele: Aleksander Labuda i Jan Trepczyk. Rok później, jako dodatek do „Dziennika Gdyńskiego”, ukazały się cztery numery czasopisma „Chëcz Kaszëbskô”, a w latach 1931-1932 wychodził miesięcznik „Gryf Kaszubski”. Następną i zarazem najbardziej doniosłą inicjatywą wspomnianych działaczy było wydawanie czasopisma „Zrzesz Kaszëbskô” (1933-1939 i 1945-1947). Z kręgu osób wywodzących się z ZRK i zarazem skupionych wokół „Zrzeszë” ukształtowało się środowisko działaczy, którzy przeszli do historii jako Zrzeszińcy. Obok wspomnianych już Labudy i Trepczyka, do grona tego należeli m.in. Jan Rompski, Stefan Bieszk, Feliks Marszałkowski, ks. Franciszek Grucza, Ignacy Szutenberg, Brunon Sobczak.

 

Z okazji ogłoszenia roku 2013 Rokiem Zrzeszińców warto przypomnieć współczesnemu Czytelnikowi teksty (zwłaszcza publicystyczne, ale też o innym charakterze, np. naukowe czy popularnonaukowe), które publikowali na łamach redagowanych przez siebie czasopism.

Na tej stronie co tydzień - w każdy piątek - publikować będziemy nowy tekst. Zapraszamy do lektury!

PUBLICYSTYKA Zrzeszińców 

• Tekst 1: A. L[abuda], Nie ma Kaszub bez Polonii – a bez Kaszub Polski, „Chëcz Kaszëbskô”, nr 4(1930), s. 1.
• Tekst 2: Redakcja, Kaszubi!, „Gryf Kaszubski”, nr 1(1931), s. 1-3.
• Tekst 3: Z życiem naprzód do Gdyni!, „Gryf Kaszubski”, R. 1(1932), nr 7, s. 1-2.
• Tekst 4: Redakcja, Więcej zaufania!, „Gryf Kaszubski”, R. 1(1932), nr 8, s. 1-3. 
• Tekst 5: J. Bilot, W odmętach zawiści, „Gryf Kaszubski”, R. 1(1932), nr 11, s. 1-3.
• Tekst 6: Od Redakcji, „Gryf Kaszubski”, R. 1(1932), nr 12, s. 1-2.
• Tekst 7: Ulotka pt. „Kaszubi” informująca o rozpoczęciu wydawania czasopisma „Zrzesz Kaszëbskô” (Archiwum Państwowe w Bydgoszczy, Urząd Wojewódzki Pomorski w Toruniu, sygn. 2496, k. 9)
• Tekst 8: Kaszubi, „Zrzesz Kaszëbskô”, nr okazowy z 5 IV 1933, s. 1. 
• Tekst 9: Nasz cel, „Zrzesz Kaszëbskô”, nr okazowy z 5 IV 1933, s. 1.
• Tekst 10: Nasz program, „Zrzesz Kaszëbskô”, nr okazowy z 5 IV 1933, s. 1.
• Tekst 11: Zasady naszej polityki, „Zrzesz Kaszëbskô”, nr 1 z 2 V 1933, s. 1.
• Tekst 12: Florian Ceynowa, „Zrzesz Kaszëbskô”, nr 2 z 6 V 1933, s. 1.
• Tekst 13: J. Trepczyk, Łączmy się Kaszubi!, „Zrzesz Kaszëbskô”, nr 2 z 6 V 1933, s. 1.
• Tekst 14: J. Trepczyk, O wolny byt ducha Kaszubów, „Zrzesz Kaszëbskô”, nr 3 z 10 V 1933, s. 1.
• Tekst 15: Kaszuba, Słowo prawdy, „Zrzesz Kaszëbskô”, nr 3 z 10 V 1933, s. 1.
• Tekst 16: [A. Cierocki], Inspektor szkolny w Kartuzach usuwa obrazy świętych ze sali szkolnej. Obraz Matki Boskiej „szpeci” klasę, „Zrzesz Kaszëbskô”, nr 4 z 13 V 1933, s. 1.
• Tekst 17: , J. Trepczyk, Z rządem czy przeciw rządowi?, „Zrzesz Kaszëbskô”, nr 5 z 17 V 1933, s. 1.
• Tekst 18: Redakcja, Pierwsza konfiskata „Zrzeszë Kaszëbskji”, „Zrzesz Kaszëbskô”, nr 5 z 17 V 1933, s. 1. 
• Tekst 19: „Dzień dobry” – Panie Inspektorze! Na miejsce wiekowego pozdrowienia chrześcijańskiego inspektor szkolny w Kartuzach wprowadza „dzień dobry” do szkół, „Zrzesz Kaszëbskô”, nr 5 z 17 V 1933, s. 1.
• Tekst 20: Gorliwy czytelnik, Konieczność istnienia pisma kaszubskiego, „Zrzesz Kaszëbskô”, nr 6 z 20 V 1933, s. 1. 
• Tekst 21: D. Martyński [?], Walka z biernością, „Zrzesz Kaszëbskô”, nr 6 z 20 V 1933, s. 1. 
• Tekst 22: I. S[zutenberg], Trybuna Ludu Kaszubskiego. Do Redakcji „Zrzeszë Kaszëbskji”, „Zrzesz Kaszëbskô”, nr 6 z 20 V 1933, s. 3.
• Tekst 23: Nie ma „korytarza” ani „kresów”, „Zrzesz Kaszëbskô”, nr 7 z 24 V 1933, s. 1.
• Tekst 24: O usunięcie fałszów historycznych z podręczników szkolnych. W szkołach polskich na Pomorzu uczy się dzieci, że ich sławni przodkowie są zdrajcami i mordercami, „Zrzesz Kaszëbskô”, nr 8 z 27 V 1933, s. 1.
• Tekst 25: Kilka słów prawdy. Walka z „pionkami polskości” na Kaszubach, „Zrzesz Kaszëbskô”, nr 8 z 2 V 1933, s. 1.
• Tekst 26: Kaszubi, czy wiecie Kim jesteście?, „Zrzesz Kaszëbskô”, nr 9 z 31 maja 1933, s. 1.
• Tekst 27: [A. Labuda], Delegacja kaszubska w Warszawie, „Zrzesz Kaszëbskô”, nr 9 z 31 V 1933, s. 1.
• Tekst 28: Jot. Beo. [J. Bilot], Na gruzach…, „Zrzesz Kaszëbskô”, nr 15 z 21 VI 1933, s. 1.
• Tekst 29: Co znaczy być, a co znaczy czuć się Polakami, „Zrzesz Kaszëbskô”, nr 16 z 24 VI 1933, s. 1.
• Tekst 30: W obronie morza i Pomorza 21.378 rezolucji (!!), „Zrzesz Kaszëbskô”, nr 17 z 12 VII 1933, [s. 2].
• Tekst 31: [A. Labuda], W walce o poczucie narodowe Kaszubów, ,„Zrzesz Kaszëbskô”, nr 18 z 15 VII 1933, [s. 1].
• Tekst 32: Polakom ku uwadze, ,„Zrzesz Kaszëbskô”, nr 18 z 15 VII 1933, [s. 2].
• Tekst 33: Trybuna Ludu Kaszubskiego. Niepowołanym „opiekunom” Kaszub, „Zrzesz Kaszëbskô”, nr 18 z 15 VII 1933, [s. 3].
• Tekst 34: Trybuna Ludu Kaszubskiego. Nieco humoru, „Zrzesz Kaszëbskô”, nr 19 z 19 VII 1933, [s. 3].
• Tekst 35: Kaszubi, na czoło!, „Zrzesz Kaszëbskô”, nr 20a z 22 VII 1933, [s. 1].
• Tekst 36: Rewolucja pojęć spraw kaszubsko-pomorskich, ,„Zrzesz Kaszëbskô”, nr 21a z 26 VII 1933, [s. 1].
• Tekst 37: Trybuna Ludu Kaszubskiego. O dzielnicowości na Kaszubach, ,„Zrzesz Kaszëbskô”, nr 21 z 26 VII 1933, [s. 3].
• Tekst 38: Kaszubi, poznajmy swą przeszłość! ,„Zrzesz Kaszëbskô”, nr 24 z 05 VIII 1933, [s. 1-2].
• Tekst 39: Rozwój Gdyni zagraża Kaszubom!, „Zrzesz Kaszëbskô”, nr 25 z 09 VIII 1933, [s. 1].
• Tekst 40: Trybuna Ludu Kaszubskiego. Nie wolno z Pomorza robić korytarza!, „Zrzesz Kaszëbskô”, nr 25 z 09 VIII 1933, [s. 3].
• Tekst 41: Kochani Czytelnicy!, „Zrzesz Kaszëbskô”, nr 27 z 26 VIII 1933, [s. 1].
• Tekst 42: Zagadnienie odrębności narodu Kaszubskiego, „Zrzesz Kaszëbskô”, nr 30 z 06 IX 1933, [s. 1-2].
• Tekst 43: Kilka słów pod adresem inteligencji kaszubskiej, „Zrzesz Kaszëbskô”, nr 32 z 13 IX 1933, [s. 1-2].
• Tekst 44: Nasze słońce i nasze cienie [cz. 4], „Zrzesz Kaszëbskô”, nr 36 z 27 IX 1933, [s. 1-2].
• Tekst 45: Pod adresem prawdziwych separatystów na Kaszubach, „Zrzesz Kaszëbskô”, nr 43 z 25 X 1933, [s. 1].
• Tekst 46: O wykłady języka kaszubskiego na wyższych uczelniach, „Zrzesz Kaszëbskô”, nr 44 z 28 X 1933, [s. 1].
• Tekst 47: [A. Labuda], Nasze obowiązki względem Państwa Polskiego [cz. 3], „Zrzesz Kaszëbskô”, nr 54 z 2 XII 1933, [s. 1].
• Tekst 48: [A. Labuda], Orły i orlęta do pracy!, „Zrzesz Kaszëbskô”, nr 2 z 15 II 1934, s. 9.
• Tekst 49: [A. Labuda], Nie pozwalajcie wmawiać w siebie fałszywych wartości!, „Zrzesz Kaszëbskô”, nr 3 z 01 III 1934, s. 17.
• Tekst 50: [A. Labuda], Pierwsza tablica nowych wartości, „Zrzesz Kaszëbskô”, nr 7 z 01 V 1934, s. 49.
• Tekst 51: Kwestia kaszubska?, „Zrzesz Kaszëbskô”, nr 17 z 01 X 1934, s. 127-128.
• Tekst 52: [A. Labuda], Pogląd na epokę odrodzenia narodowego Kaszubów, „Zrzesz Kaszëbskô”, nr 18 z 15 X 1934, s. 135-136.